MAHREMİYET İHLALİ !

Yazıyı Meryem Coşkunca’nın sesinden dinlemek için videoyu çalıştırın…

İnternet hayatımıza girdiğinden beri, dünyanın dört bir yanıyla iletişim kurabiliyor, web tasarımı yapabiliyor ve gazetecilik gibi pek çok farklı alanda çalışabiliyoruz. 14 yıldır aktif gazetecilik ve yazarlık yapan biri olarak, internetin tüm nimetlerinden yararlanan biri olarak, bilgisayarın başına geçtiğimde veya telefonu elime aldığımda, karşımda insan olduğunu ve onların onurunu, gururunu kıracak bir şey yapmamam gerektiğini hep aklımda tutarım. Ancak günümüzde çoğu kişi bunu unutuyor.

Beni tanıyanlar, “Onur yazıya böyle başladığına göre yine bir şey yakalamış, sinirlenmeden düzgün cümleler kurmak için vakit kazanıyor,” diyeceklerdir. Evet, doğru, bir şey gözüme çarptı ve açıkçası biraz da sinirlendim. Hemen araştırmaya başladım ve karşılaştığım şeyleri ve edindiğim bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum.

Önceki gün sosyal medya platformlarından birinde önüme bir video geldi. Videoda bir çocuk devamlı annesine saldırıp yumruk atıyordu. Belli ki çocuğun bir problemi vardı, yani çocuk özel gereksinimliydi. Videoyu izlediğimde bu videoyu ne amaçla, kim paylaşmış diye düşündüm. Çünkü paylaşılacak bir video değil, belki de videodaki çocuk bir çeşit öfke krizi geçiriyor olabilirdi.

Neyse, videoyu paylaşan sosyal medya hesabına baktım ve gözlerime inanamadım. Hesabın ismi “DR” ile başlıyordu, yani videoyu paylaşan bir doktordu. Hesabı incelediğimde, bu görüntüleri tanıtım ve reklam amaçlı paylaştığını anladım. “Bu benim hastam falan falan” diye paylaşımlar yapıyordu. Bu görüntülerin paylaşımına çocuğun ailesi nasıl izin verdi? Bir doktorun bu görüntüleri paylaşması suç değil mi? diye tekrar araştırmaya koyuldum.

Bir avukat arkadaşıma danıştım. “Ailenin izni varsa kanunların yapacak bir şeyi yok,” dedi. O böyle deyince çok iyi bildiğim bir şey aklıma geldi. Aslında izine de gerek yok dedim, bu görüntüyü aile çekip doktora gönderdiyse, ki benim anlattığım videoyu aile çekmiş gibi gözüküyor, zaten otomatik olarak izin vermiş sayılıyor, değil mi dedim. Avukat arkadaşım, “Evet, doğru, bunun için yapılacak bir şey yok,” dedi.

Sonra üniversitede psikoloji hocası olan bir uzmana danışarak görüş almak istedim. “Psikolojik olarak bu olay özel gereksinimli çocukları etkiler mi?” diye sordum. “Onur, tabii ki etkiler. Çocukların onayı alınmadan; 18 yaş altı olunca onay almak da manasız çünkü kanun korumalı o yaş grubunu. 18 yaş altı isteyerek yaşça büyük biriyle birliktelik yaşasa bile istismar suçuyla yargılanır. Bunun gibi bir video, onayı olsa bile; ajite eden, rencide eden, istismara açık bir durum yaratıyor. Bir de çocuğun başkalarının belki de görmesini bilmesini istemediği bir durumunu ifşa edilmiş oluyor. Bu da ilerleyen yaşlarda çocuğa psikolojik olarak sıkıntı yaratabilir,” dedi.

Bunu duyunca bir de özel gereksinimli bireylere sahip ailelere, böyle bir durum olsa ne hissedersiniz, ne yaparsınız diye sordum. “Mahremiyet sınırlarımızın ihlal edildiğini düşünürüm. Kırgınlık hissederim,” diye yanıt aldım. Sonra internette konuyu araştırırken şöyle bir ayrıntıyla karşılaştım. Özel gereksinimli bireylerden ve çocuklardan zaman zaman teşhis ve tedaviyi daha kolay yapmak için doktorlar böyle videolar ve resimler isteyebiliyor. Yasalar ile korunmak istiyorsanız, videoyu ya da herhangi bir görseli gönderirken “Bunu sadece doktorumun görmesini istiyorum” diye bir not düşmeniz gerekiyormuş. Bu notu yazarsanız, ilgili doktor üçüncü kişilere göstermek gerekirse sizden özel izin almak zorundaymış. Bu işin çözümü buymuş.

Yalnız bizim ülkemizde şöyle de bir bakış açısı mevcut: Doktor işinde iyiyse, bu tip etik kurallara uymasa bile insanlar “doktorumu kaybederim” korkusuyla çoğunlukla şikayet etmiyor, ses çıkarmıyor. Bu da insanların bilinçsizliğinden kaynaklanıyor. Bu yazıda her açıdan konuya yaklaşmaya çalıştım. Yaptığım araştırmalar ve bulduğum bilgiler sonuç olarak gösteriyor ki:

Özel gereksinimli çocukların videolarının ya da herhangi bir görsellerinin sosyal medyada paylaşılması, hem etik hem de toplumsal açıdan tartışılması gereken önemli bir konu. Doktorlar ve sağlık profesyonelleri, bu paylaşımların arkasındaki motivasyonlarını gözden geçirmeli ve her zaman etik kurallar çerçevesinde hareket etmelidir. Ailelerin bu süreçte daha bilinçli olmaları sağlanmalı ve toplumsal farkındalık artırılmalıdır. Herkesi bu konuda daha derinlemesine düşünmeye ve bilinçli adımlar atmaya davet ediyorum.

Yazan: Onur Ustaoğlu – Seslendiren: Meryem Coşkunca – Bolçi’nin Katkılarıyla Bolu Olay Gündem Gazetesi Konuşan Yazılar…