Yazıyı Meryem Coşkunca’nın sesinden dinlemek için videoyu çalıştırın…
Günlük hayatta kolaylık olsun diye önerdiğimiz bazı sistemlerde, sizin “kolaylık” dediğiniz bir güvenlik açığı olabilir ve kötü niyetli kişiler tarafından rahatlıkla kullanılabileceğini hiç düşündünüz mü?
Şimdi, böyle başlayınca bazı arkadaşlar yine “bilgisayar programlarında bir açık mı buldun?” diyecek. Ama hayır, bu sefer bir bilgisayar programından değil, başka bir sistemdeki açıktan bahsedeceğim.
Öncelikle, 7-8 yıl önce yaşadığım bir problemi anlatmak istiyorum. Malum, gazetecilik ve yazarlıkla uğraşıyorum. Ne kadar dikkat etsem de, biliyorsunuz ülkemizde gazeteci ve yazar olmak riskli bir iş. Neyse, bu konulara hiç girmeyelim. O dönemde, birlikte çalışmak istediğim, herhangi bir sorun yaşadığımda beni temsil edebilecek bir avukat arkadaşıma vekalet vermek istedim.
Ancak, noterdeki görevliler engelli kimlik kartımı ve raporumu görünce “vasi gerekiyor” dediler.
“Ne vasisi? Bakın, ben kitap çıkardım, yazarlık yapıyorum, gazetecilik yapıyorum. Sağlıklı karar verme yeteneğim var, imza atabiliyorum!” dedim. Ama “Olmaz, vasi gerekli” yanıtını verdiler. Sonunda, birkaç noter dolaştıktan sonra, mevzuata hakim bir noter sayesinde avukata vekalet verebildim.
Bu kadar basit bir işlem için bile “vasi gerekli” denmesi ve yetkililerin, bireyleri anlamadan, dinlemeden, doğru bir değerlendirme yapmadan böyle bir yönlendirme yapması gerçekten üzücü bir durum.
Bilmeyenler için kısaca vasi kavramından bahsedelim:
Vasi, bir kişinin kendi kararlarını almakta zorlandığı durumlarda ona yardımcı olmak ve haklarını korumak için mahkeme tarafından görevlendirilen kişidir. Yani, vasi, bir nevi o kişinin resmi temsilcisi olur ve onun adına hukuki işlemler yapabilir, imza atabilir.
Bu uygulama, zihinsel yetersizliği olan ve sağlıklı karar veremeyen bireyler için kesinlikle gereklidir. Ancak, benim yaşadığım olayda olduğu gibi, bazen de gereksiz yere karşımıza çıkabilir. İşin ilginç yanı şu ki, vasi tayin edilirken genellikle raporlarla ilerleniyor. Vasi olmak isteyen bir kişi, engelli raporlarıyla ilgili yerlere başvurduğunda, rapordaki rahatsızlık ve engel oranına bakılarak “Bu kişinin vasisi sensin” şeklinde karar verilebiliyor.
Bireyin kendisiyle konuşulmadan, gerçekten karar verme yetisine sahip olup olmadığı değerlendirilmeden böyle bir kararın verilmesi, sistemin büyük bir açığı.
Peki, biz bu açığı nasıl kapatabiliriz?
İlk olarak, devlet dairelerindeki yetkililerin daha bilinçli hale getirilmesi gerekiyor. Çünkü bazı yetkililer, rapor oranına bakarak, engel durumu ne olursa olsun “Bu kişiye vasi lazım” diyerek yanlış yönlendirmeler yapabiliyor. Oysa ki, engellenen bireyleri de dinlemek, görmek, karar verme yetisine sahip olup olmadıklarını anlamak çok önemli.
Ayrıca, vasi tayini kararı alan yetkililerin, raporda ne yazarsa yazsın, engellenen kişi bizzat gelemiyorsa bile bir şekilde görüşme yapması, kısa da olsa onunla konuşması gerekir. Kendi kararlarını alabiliyor, sorulara mantıklı cevaplar verebiliyorsa ve sadece fiziksel engelleri varsa, vasi tayini yerine, bizzat bireyin görüşü alınmalıdır. Gıyabında karar verilmemelidir.
Sevgili yetkililer, maalesef hâlâ çoğu yerde gereksiz vasi yönlendirmeleri yapılıyor. Bu yönlendirmeleri yapanlar, vasi tayin işlemini bir “kolaylık” olarak görebilir. Ancak, unutulmamalıdır ki bu uygulama, kötü niyetli kişiler tarafından suistimal edilebilir. Çünkü vasi, bireyin bütün haklarını ve karar verme yetkisini devralan kişidir.
Sonuç olarak, vasi süreci gerçekten ihtiyacı olan kişiler için önemli bir hukuki destektir. Ancak, yanlış yönlendirmeler ve genellemeler, bireylerin haklarını ellerinden alabilecek tehlikeli bir duruma dönüşebilir. Yetkililerin daha bilinçli hareket etmesi, bireyleri tanımadan ve değerlendirmeden karar verilmemesi gerekir. Unutmayalım, adalet herkes içindir! Kolaylık gibi görünen bazı uygulamalar aslında büyük bir hak kaybına yol açabilir.
Yazan: Onur Ustaoğlu – Seslendiren: Meryem Coşkunca – Bolçi’nin Katkılarıyla Bolu Olay Gündem Gazetesi Konuşan Yazılar…
Bir yanıt bırakın